Giấc ngủ là yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe, nhưng một số người chỉ cần ngủ 3-6 tiếng mỗi đêm mà vẫn tràn đầy năng lượng và tỉnh táo. Bí mật nằm ở đâu? Các nhà khoa học đã phát hiện ra đột biến gene SIK3, cùng với các gene như DEC2 và ADRB1, giúp giải thích hiện tượng đặc biệt này.
Người Ngủ Ít Tự Nhiên Là Ai?
Người ngủ ít tự nhiên (Natural Short Sleepers – NSS) là những cá nhân chỉ cần ngủ từ 3 đến 6 tiếng mỗi đêm mà không gặp vấn đề về sức khỏe hay suy giảm nhận thức. Khác với những người mất ngủ hoặc cố ý ngủ ít, họ cảm thấy tỉnh táo, lạc quan và không cần ngủ thêm. Một nghiên cứu công bố trên Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) vào tháng 6/2025 đã làm sáng tỏ cơ chế di truyền đằng sau khả năng này.
Phát Hiện Đột Biến Gene SIK3
Gene SIK3 Và Biến Thể N783Y
Một nhóm các nhà khoa học quốc tế từ Mỹ và Trung Quốc đã xác định một đột biến hiếm trong gene SIK3, cụ thể là biến thể SIK3-N783Y. Gene này đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chu kỳ ngủ – thức của cơ thể. Đột biến SIK3-N783Y giúp giảm nhu cầu ngủ tự nhiên mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
-
Nghiên cứu trên người: Phân tích ADN của các tình nguyện viên tự nhận là người ngủ ít tự nhiên cho thấy sự hiện diện của đột biến SIK3-N783Y. Một trường hợp đáng chú ý là một phụ nữ 70 tuổi, khỏe mạnh, chỉ cần ngủ khoảng 6,3 giờ mỗi đêm (theo thiết bị theo dõi giấc ngủ), dù bà tự nhận chỉ ngủ 3 giờ.
-
Thí nghiệm trên động vật: Các nhà nghiên cứu tạo ra chuột mang đột biến SIK3-N783Y. Kết quả cho thấy những con chuột này ngủ ít hơn 30 phút mỗi đêm so với nhóm đối chứng. Khi bị thiếu ngủ có chủ đích, chúng ngủ ít hơn đến 54 phút, khẳng định vai trò của đột biến trong việc giảm thời gian ngủ.
Đột biến gene Sik3 giúp cơ thể khoẻ mạnh dù chỉ ngủ 3 tiếng mỗi ngày
So Sánh Với Các Gene Khác
Trước SIK3, các nghiên cứu đã xác định hai gene khác liên quan đến khả năng ngủ ít:
-
Gene DEC2: Được phát hiện vào năm 2015, đột biến hDEC2 cho phép một số người chỉ cần ngủ 4-6 giờ mỗi đêm. Ví dụ, bà Abby Ross, một nhà tâm lý học đã nghỉ hưu ở Mỹ, cho biết bà chỉ ngủ 4 tiếng mỗi đêm và luôn tràn đầy năng lượng. Người mang đột biến DEC2 thường có thái độ sống tích cực và không cảm thấy mệt mỏi.
-
Gene ADRB1: Nghiên cứu năm 2019 từ Đại học California, San Francisco (UCSF), phát hiện đột biến ADRB1 ảnh hưởng đến thụ thể adenosine, giúp giảm cảm giác buồn ngủ. Những người mang đột biến này có giấc ngủ hiệu quả hơn, chỉ cần 4-6 giờ mỗi đêm.
Tuy nhiên, không phải tất cả người ngủ ít đều mang các đột biến này. Một số trường hợp có thể do rối loạn giấc ngủ hoặc lối sống không lành mạnh.
Ý Nghĩa Của Phát Hiện
Tiềm Năng Y Học
Hiểu rõ cơ chế của các đột biến gene như SIK3, DEC2 và ADRB1 mở ra nhiều triển vọng trong y học:
-
Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Các liệu pháp mới có thể giúp tối ưu hóa giấc ngủ, đặc biệt cho những người mắc chứng mất ngủ hoặc rối loạn chu kỳ ngủ – thức.
-
Phát triển thuốc: Nghiên cứu có thể dẫn đến các loại thuốc giúp con người ngủ hiệu quả hơn, giảm thời gian ngủ mà vẫn duy trì sức khỏe.
-
Cá nhân hóa y học: Xét nghiệm gene có thể xác định nhu cầu ngủ của từng cá nhân, từ đó đưa ra khuyến nghị phù hợp về lối sống.
Lưu Ý Quan Trọng
Các chuyên gia, như Ying-Hui Fu từ UCSF, nhấn mạnh rằng phát hiện này không khuyến khích người bình thường cố ý giảm thời gian ngủ. Thiếu ngủ kéo dài ở người không mang đột biến có thể dẫn đến:
-
Suy giảm trí nhớ và khả năng nhận thức.
-
Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường.
-
Rối loạn tâm lý như lo âu hoặc trầm cảm.
Người ngủ ít tự nhiên là trường hợp đặc biệt, và giấc ngủ vẫn là yếu tố thiết yếu cho sức khỏe tổng thể.
Đặc Điểm Của Người Ngủ Ít Tự Nhiên
-
Hiệu quả giấc ngủ: Những người mang đột biến SIK3, DEC2 hoặc ADRB1 có giấc ngủ chất lượng cao, đạt trạng thái nghỉ ngơi đầy đủ trong thời gian ngắn.
-
Tâm lý tích cực: Họ thường lạc quan, tràn đầy năng lượng và có xu hướng tận hưởng cuộc sống. Tuy nhiên, chưa rõ liệu đặc điểm này có liên quan trực tiếp đến đột biến gene hay không.
-
Không thích ngủ nhiều: Người ngủ ít tự nhiên thường cảm thấy mệt mỏi nếu ngủ quá nhu cầu, ví dụ trên 6 giờ.
Cơ thể vẫn giữ được sự tỉnh táo và khoẻ mạnh dù ngủ ít
Ứng Dụng Thực Tiễn Và Triển Vọng Tương Lai
Điều Trị Rối Loạn Giấc Ngủ
Nghiên cứu về các gene này có thể dẫn đến các liệu pháp điều trị rối loạn giấc ngủ, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho hàng triệu người. Tại Việt Nam, các dịch vụ xét nghiệm gene từ Genetica hoặc Gene Solutions có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm di truyền, bao gồm nhu cầu giấc ngủ.
Lối Sống Tối Ưu Hóa Giấc Ngủ
Trong khi chờ đợi các liệu pháp mới, chuyên gia Neil Stanley khuyên:
-
Cố định giờ thức dậy: Điều này giúp cơ thể điều chỉnh chu kỳ ngủ – thức, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
-
Không cố ngủ ít: Người bình thường nên ngủ đủ 7-9 giờ mỗi đêm để duy trì sức khỏe.
Hạn Chế Của Nghiên Cứu
-
Tính hiếm: Đột biến SIK3, DEC2 và ADRB1 rất hiếm, chỉ xuất hiện ở một tỷ lệ nhỏ dân số.
-
Cần nghiên cứu thêm: Các nhà khoa học cần tìm hiểu sâu hơn về cơ chế và ứng dụng thực tiễn của các đột biến này.
-
Không áp dụng đại trà: Cố ý ngủ ít ở người không mang đột biến có thể gây hại nghiêm trọng.
Phát hiện về đột biến gene SIK3-N783Y, cùng với DEC2 và ADRB1, là một bước tiến quan trọng trong việc hiểu cơ chế di truyền điều chỉnh giấc ngủ. Những người ngủ ít tự nhiên là minh chứng cho sự đa dạng di truyền của con người, nhưng điều này không có nghĩa là ai cũng nên giảm thời gian ngủ. Giấc ngủ vẫn là nền tảng cho sức khỏe, và việc tôn trọng nhu cầu ngủ của cơ thể là điều quan trọng.
Nếu bạn muốn khám phá thêm về di truyền và giấc ngủ, hãy cân nhắc xét nghiệm gene hoặc tham khảo các nguồn khoa học uy tín như PNAS hoặc UCSF. Bạn có ngủ ít tự nhiên không? Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn và theo dõi website của chúng tôi để cập nhật thêm thông tin sức khỏe hữu ích!
