Bạn có biết rằng suy thận đang ngày càng “trẻ hóa” tại Việt Nam? Không chỉ người lớn tuổi, mà ngay cả những người trẻ dưới 40, thậm chí trẻ em, cũng đang đối mặt với nguy cơ suy thận mạn tính. Điều đáng lo là bệnh thường diễn ra âm thầm, đến khi phát hiện thì thận đã tổn thương nghiêm trọng. Vậy nguyên nhân nào khiến căn bệnh này gia tăng, và chúng ta có thể làm gì để bảo vệ đôi thận khỏe mạnh?
Suy Thận Ở Người Trẻ: Thực Trạng Đáng Báo Động
Theo thống kê, Việt Nam hiện có khoảng 8,7 triệu người mắc bệnh thận mạn, chiếm hơn 12% dân số. Mỗi năm, thêm 8.000 ca suy thận mạn tính mới được ghi nhận. Điều đáng lo ngại là tỷ lệ người trẻ mắc bệnh ngày càng tăng:
-
Tại Bệnh viện Bình Dân (TP.HCM), khoảng 1/3 bệnh nhân suy thận đến khám dưới 40 tuổi.
-
Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Long ghi nhận hơn 20% bệnh nhân suy thận ở độ tuổi thanh niên.
-
Ngay cả trẻ em cũng không ngoại lệ, với tỷ lệ suy thận mạn giai đoạn cuối phải chạy thận tăng 5-10% trong 5 năm qua.
Hiện nay, khoảng 26.000 người Việt Nam phải chạy thận nhân tạo, và gần 5.000 người đang chờ ghép thận. Những con số này cho thấy suy thận không còn là bệnh của riêng người lớn tuổi nữa.
Vì Sao Người Trẻ Dễ Bị Suy Thận?
Có rất nhiều lý do khiến thận của người trẻ “kêu cứu”:
-
Bệnh lý nền nguy hiểm:
-
Tiểu đường và tăng huyết áp: Đây là hai “thủ phạm” hàng đầu gây tổn thương mạch máu nhỏ trong thận.
-
Viêm cầu thận, bệnh tự miễn: Các bệnh như lupus hoặc viêm cầu thận mạn có thể làm suy giảm chức năng thận.
-
Sỏi thận, nhiễm trùng tiết niệu: Nếu không điều trị kịp thời, những vấn đề này dễ dẫn đến suy thận.
-
-
Lối sống thiếu khoa học:
-
Thức khuya, ít ngủ: Ngủ dưới 6 tiếng mỗi đêm làm tăng áp lực lên thận, gây rối loạn hormone và tăng huyết áp.
-
Ăn uống không lành mạnh: Ăn mặn, dùng nhiều đồ ăn nhanh, nước ngọt có gas, hoặc thực phẩm chứa chất bảo quản (như axit phosphoric) khiến thận làm việc quá sức.
-
Ít uống nước, nhịn tiểu: Thói quen này làm nước tiểu cô đặc, dễ gây sỏi thận hoặc viêm đường tiết niệu.
-
Lạm dụng thuốc: Dùng thuốc giảm đau (ibuprofen, paracetamol), thuốc đông y, hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc có thể gây độc cho thận.
-
-
Yếu tố môi trường và di truyền:
-
Tiếp xúc với hóa chất độc hại như melamine, kim loại nặng qua thực phẩm hoặc nước uống kém vệ sinh.
-
Tiền sử gia đình mắc bệnh thận hoặc dị tật bẩm sinh ở trẻ.
-
Dấu Hiệu Cảnh Báo Suy Thận
Suy thận ở giai đoạn đầu thường “im lặng” và khó nhận biết. Tuy nhiên, bạn nên cảnh giác với các dấu hiệu sau:
-
Mệt mỏi kéo dài, ăn không ngon, đau thắt lưng.
-
Tiểu bất thường: tiểu đêm nhiều, tiểu ít, hoặc tiểu có máu.
-
Phù nề ở mí mắt, tay, chân; huyết áp tăng đột ngột.
-
Ngứa da, phát ban, hoặc cảm giác ớn lạnh do thiếu máu.
Nếu bạn có những dấu hiệu này, hãy đi khám ngay để kiểm tra chức năng thận qua xét nghiệm máu (creatinine, eGFR) và nước tiểu.
Cần chú ý những dấu hiệu bất thường cảnh báo bệnh thận
Làm Gì Để Bảo Vệ Thận Khỏe Mạnh?
Đừng lo lắng! Chỉ cần thay đổi một vài thói quen nhỏ và chú ý đến sức khỏe, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ đôi thận của mình. Dưới đây là những cách đơn giản nhưng hiệu quả:
1. Sống Lành Mạnh Mỗi Ngày
-
Uống đủ nước: Hãy uống 1,5-2 lít nước sạch mỗi ngày (khoảng 8-10 ly). Nước lọc, nước ép táo, dâu, hoặc trà thảo mộc (như bí đao, đậu đen) là lựa chọn tốt. Tránh xa nước ngọt có gas, rượu bia, và cà phê để giảm gánh nặng cho thận.
-
Ăn uống khoa học:
-
Giảm muối: Chỉ nên dùng dưới 1 muỗng cà phê muối/ngày (khoảng 5-6g). Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn như xúc xích, mì gói, hoặc đồ hộp.
-
Chọn thực phẩm tốt cho thận: Rau xanh, táo, bắp cải, đậu xanh, cá, và lòng trắng trứng là những lựa chọn tuyệt vời. Tránh ăn quá nhiều thịt đỏ, chuối, hoặc sữa nếu bạn có nguy cơ suy thận.
-
Tăng chất xơ: Ăn nhiều rau củ quả để hỗ trợ thận lọc chất thải hiệu quả hơn.
-
-
Tập thể dục đều đặn: Chỉ cần 30 phút đi bộ, yoga, hoặc bơi lội mỗi ngày, 5 ngày/tuần, bạn đã giúp kiểm soát cân nặng và huyết áp, giảm nguy cơ tổn thương thận.
-
Ngủ đủ giấc: Ngủ 7-8 tiếng mỗi đêm, đi ngủ trước 23h để thận được nghỉ ngơi và phục hồi.
2. Kiểm Soát Bệnh Lý Nền
-
Theo dõi đường huyết và huyết áp: Nếu bạn bị tiểu đường hoặc tăng huyết áp, hãy kiểm tra định kỳ và dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ. Giữ huyết áp dưới 130/80 mmHg và đường huyết ổn định để bảo vệ thận.
-
Điều trị sớm các vấn đề tiết niệu: Sỏi thận, nhiễm trùng đường tiết niệu cần được xử lý kịp thời bằng thuốc hoặc can thiệp (như tán sỏi) để tránh biến chứng.
-
Khám sức khỏe định kỳ: Đừng quên kiểm tra chức năng thận 6 tháng/lần, đặc biệt nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh thận hoặc các yếu tố nguy cơ như béo phì.
3. Tránh Xa Các “Kẻ Thù” Của Thận
-
Hạn chế thuốc gây hại: Đừng tự ý dùng thuốc giảm đau, kháng sinh, hoặc thực phẩm chức năng (collagen, detox) mà không có chỉ định của bác sĩ.
-
Cai thuốc lá, hạn chế rượu bia: Nicotine và cồn làm tổn thương mạch máu thận, gây suy giảm chức năng thận.
-
Tránh hóa chất độc hại: Sử dụng nước lọc qua máy RO, hạn chế đồ nhựa tái chế, và chọn thực phẩm sạch để tránh tích tụ chất độc trong cơ thể.
4. Nâng Cao Nhận Thức
-
Hiểu biết về sức khỏe thận: Tìm hiểu các dấu hiệu cảnh báo và cách phòng ngừa qua các nguồn y tế uy tín.
-
Tham vấn bác sĩ sớm: Nếu bạn có triệu chứng bất thường hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh thận, hãy gặp bác sĩ chuyên khoa thận ngay.
-
Tầm soát cho trẻ em và thai phụ: Phụ nữ mang thai nên khám định kỳ để phát hiện dị tật thận ở thai nhi. Trẻ em cần kiểm tra sức khỏe 6 tháng/lần để phát hiện sớm vấn đề.
Suy thận ở người trẻ không còn là vấn đề xa xôi mà đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam. Đừng để những thói quen xấu như thức khuya, ăn mặn, hay lạm dụng thuốc khiến đôi thận của bạn “kêu cứu”. Chỉ cần thay đổi lối sống, chăm sóc sức khỏe đúng cách, và đi khám định kỳ, bạn hoàn toàn có thể giữ cho thận luôn khỏe mạnh. Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ “nhà máy lọc” quan trọng của cơ thể!
